Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Việt Nam là mốc son chói lọi trong lịch sử Việt Nam, phản ánh cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc Việt Nam chống giặc ngoại xâm, đánh dấu bước chuyển sang thời kỳ mới. Thông qua việc nghiên cứu, tìm hiểu về lịch sử Việt Nam, các chuyên gia, nhà nghiên cứu ngày càng hiểu và khâm phục thắng lợi của dân tộc Việt Nam trong tiến trình giải phóng dân tộc.

122 số báo của tờ Việt Nam Độc lập do Mặt trận Việt Minh xuất bản từ năm 1941 đến năm 1945 đã được nhà sử học người Na Uy Stein Tonnesson cùng cộng sự dịch sang tiếng Anh và đăng tải lên trang web cá nhân của ông để chia sẻ rộng rãi cho các học giả quốc tế cùng nghiên cứu. Đối với ông, việc nghiên cứu báo Việt Nam Độc lập là chìa khóa để hiểu tầm nhìn vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong công tác tuyên truyền góp phần tạo nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Đối với nhà báo Jorge Tuero của Argentina, nói tới Việt Nam là nói tới một dân tộc từng chiến thắng nhiều triều đại phong kiến phương Bắc, thực dân Pháp và đội quân lê dương, đế quốc Nhật và đế quốc Mỹ. 

Mít tinh Tổng Khởi nghĩa ở Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội, ngày 19/8/1945. (Ảnh tư liệu: TTXVN)

Là một dân tộc anh hùng đã trải qua thời gian dài của nhiều cuộc chiến tranh, nhưng điều làm nhà báo Tuero khâm phục nhất đó là dân tộc Việt Nam luôn giành thắng lợi để bảo vệ quyền chủ quyền. Bởi lý dó đó, nhà báo Argentina khẳng định Việt Nam là một dân tộc hòa bình. Ông đánh giá cuộc Cách mạng tháng Tám đã chấm dứt 80 năm đô hộ của thực dân Pháp, xóa bỏ chế độ phong kiến và tái khẳng định nền độc lập của dân tộc Việt Nam. Đây là đòn chí mạng giáng vào chủ nghĩa thực dân, mở đầu cho phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới giành độc lập dân tộc.

Đây là sự kết hợp tài tình giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang, bổ trợ qua lại và được ứng dụng uyển chuyển ở vào từng hoàn cảnh. Theo nhà báo Tuero, Cách mạng tháng Tám là minh chứng của việc đưa ra sách lược đúng đắn, cũng như khả năng lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Mặt trận Việt Minh. Nhờ sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình, đưa ra những quyết sách cần thiết vào thời điểm thích hợp, kết hợp với quá trình chuẩn bị cả về chính trị và quân sự kỹ lưỡng để đảm bảo tính đoàn kết dân tộc, trên cơ sở khối liên minh công nông đã góp phần làm nên chiến thắng của dân tộc Việt Nam, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 2/9/1945.

 Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra mắt sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công. (Ảnh tư liệu: TTXVN)

Giáo sư Vladimir Kolotov, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh, Liên bang Nga nhận định: Cách mạng Tháng Tám đã trở thành một cuộc cách mạng kiểu mẫu để các nước thuộc địa bị áp bức có thể tìm đường giải phóng dân tộc mình khỏi ách thống trị của ngoại bang.

Trong một bài nghiên cứu của mình, Giáo sư cho rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghiên cứu các cuộc cách mạng thành bại khác nhau trên thế giới để rút kinh nghiệm, rồi từ đó áp dụng một cách sáng tạo lý luận chính trị của quốc tế cộng sản vào điều kiện thực tế ở Việt Nam.

Thành công của cuộc Cách mạng Tháng Tám cũng là chủ đề nghiên cứu của các chuyên gia, sử gia người Pháp. Nhà sử học Alain Ruscio đã dành hơn 30 năm nghiên cứu về lịch sử Việt Nam và có ít nhất 15 tác phẩm viết về lịch sử Việt Nam, các cuộc kháng chiến, về Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Việt Nam. Ông viết: “Chiến thắng năm 1945 của Việt Nam không chỉ là sự kiện gây bất ngờ, mà đó cũng là sự tất yếu mang tính logic trong lịch sử phong trào đấu tranh của dân tộc Việt Nam.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã có ảnh hưởng rất lớn tới phong trào đấu tranh đòi độc lập của các nước thuộc địa trên thế giới lúc bấy giờ, nhất là các nước ở châu Phi”. Nhà báo Gérard Arcelin (Pháp) cũng nhiều thời gian để tìm hiểu về lịch sử Việt Nam, về cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 của dân tộc Việt Nam.

Ông khẳng định: “Cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã thành công, và có ý nghĩa quan trọng với việc mang lại nền độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam. Nhân dân Việt Nam trở thành người chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Hơn nữa, thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 của Việt Nam khi đó còn tác động tới nhiều nước thuộc địa khác trên thế giới”.

Theo tạp chí Thời Đại